هنر های چوبی بر پایه نقاشی
هنر سوخت نگاری
هرچند از این هنر که در اثر انداختن نقش بر چوب یا نی، به وسیله داغ کردن، سوزاندن و بالاخره تغییر رنگ دادن چوب به وجود می‌آید، مدارک و آثار چندانی تا قبل از دوران قاجاریه، بدست نیامده است، لکن با توجه به روش آسان این هنر که امکان انجام آن را با کمترین وسیله یعنی فلز و آتش فراهم می‌نماید، وجود این هنر از گذشته‌های بسیار دور غير محتمل نیست.
همانطور که گفته شد روش و ابزار کار در این هنر از پیچیدگی خاصی برخوردار نیست و تنها نیاز به یک سر فلزی داغ است که در حال حاضر این نیاز با استفاده از هویه برطرف می‌گردد. در این هنر نیاز به دقت، حوصله و تا اندازه‌ای مهارت در نقاشی است. سوخت، نگار باید از نقاط لازم برای تیره کردن و یا روشن گذاشتن در طرح خود کاملا مطلع باشد تا نقش وی هرچه طبیعی‌تر به نظر آید. برای این کار او لازم است در محل تیره‌تر سر هویه را بیشتر نگاه داشته و در محل روشن‌تر اصلا یا کمتر نگاه دارد. با توجه به آنکه در سوخت نگاری تنها امکان استفاده از طیف رنگی کرم بسیار روشن (رنگ خود چوب) تا قهوه‌ای بسیار سوخته وجود دارد و از طرفی به دلیل غیرقابل برگشت بودن اثر سوخت، دقت در ایجاد سایه روشن‌ها برای جلوه هر چه بیشتر و طبیعی‌تر کار، از اهمیت بالایی برخوردار است.
چوب مورد نیاز در این هنر بهتر است دارای بافت فشرده و سخت بوده و رنگ روشنی با زمینه ساده داشته باشد اما در مواقعی نیز امکان دارد هنرمند از چوب‌های دارای نقش یا گره برای جلوه بخشی بیشتر به کار خود بهره گیرد. چوب‌های مورد استفاده در این هنر عبارتند از شمشاد، افرا، نارنج، ممرز، ون، چنار، سپیدار، گلابی، گیلاس و بالاخره نی.
ابزار مورد نیاز عبارتند از هویه مدادی که می‌تواند نوک پهن‌تر یا باریک‌تر داشته باشد و کاغذ سنباده زبر و نرم.
از آنجا که هر گونه مانع و برجستگی هر چند کوچک روی چوب موجب ایجاد خلل در حرکت نرم و یکنواخت هویه شده و در نتیجه تسلط هنرمند را بر میزان سایه روشن کار از میان می‌برد، لازم است در ابتدا و پیش از شروع سوزاندن چوب، سطح کار در راستای تار چوب بوسیله سنباده، کاملا صاف و صیقلی گردد. پس از آنکه با استفاده از مداد، طرح مورد نظر به صورت کمرنگ و بدون ایجاد فرورفتگی بر سطح چوب پیاده شد، بوسیله کشیدن آرام هویه بر روی خطوط مدادی، خطوط طرح ثابت می‌شود. بعد از پاک کردن اثر مداد، نوبت به سوخت نگاری خود طرح می‌رسد. برای این کار بوسیله نوک داغ هویه که می‌تواند از سطح مقطع مختلفی برخوردار باشد، به دو شیوه دورانی و یا نقطه‌ای ایجاد سایه روشن‌های مختلف بر روی چوب می‌شود.
آثار تزئین شده بوسیله این هنر در ایران شامل انواع تابلو نقاشی و خط، رحل و جعبه قرآن، قلمدان، قاب آینه و انواع ساز از قبیل نی و تمبک و غیره است.
نقاشی لاکی
«نقاشی روی چوب هنری است که قدمت آن در ایران به قرن نهم هجری همزمان با دوران تیموری بازمی‌گردد. روی در منبت شده‌ای از این دوران مربوط به ترکستان غربی [که تا دوره قاجار، به عنوان بخشی از ایران محسوب می شد،] آثار رنگ و نقاشی به وضوح دیده می‌شود. در همین دوران استفاده از فن نقاشی روی جلدهای مقوایی با استفاده از یک لایه پوشش گچی ]پودر سینکا] و یک لایه لاک [روغن جلا[ رایج شده بود.»
در دوره صفویه نقاشی روی چوب برای کشیدن تصویر شاهان و یا تزئین انواع اشیاء چوبی از قبیل در و پنجره، جلد، جعبه و آیینه و غیره رایج گردید. اگر چه این هنر رفته رفته از رونق بازایستاد لكن امروزه با استفاده از نقوش زیبای ایرانی و رنگ‌های اکریلیک و رنگ روغن، آثار زیبایی تولید می‌شود که مورد توجه و استقبال مردم قرار گرفته است.
امروزه دوستداران نقاشی روی چوب از طرح های مدرن و فانتزی استفاده میکنند.
عده زیادی در این هنر به کار آفرینی و اشتغال زایی دست یافته اند.
اما همچنان استادکاران و هنرمندان صنایع دستی سنت های قدیمی نقاشی روی چوب را زنده نگه داشته اند.
